کموتاتور (کلکتور یا جا به جاگر) چیست
کوموتاتور یا جابهجاگر، به یک سوئیچ الکتریکی در بعضی از موتورها یا ژنراتورهای الکتریکی اطلاق میشود که دائما جهت جریان را میان روتور و مدار خارجی عوض میکنند. کوموتاتور در موتورها برای انتقال توان الکتریکی به روتور و در ژنراتورها برای جمعآوری توان به روشی مشابه استفاده میشود. کوموتاتور به عنوان یک کلید و با توجه به تعداد کلیدزنیهایی که در عمر مفید خود انجام میدهد، دارای عمر بسیار طولانی است.
این سوئیچ از ویژگیهای ماشینهای گردانی است که با جریان مستقیم کار میکنند. کموتاتور با تغییر جهت جریان در سیمپیج آرمیچر یک موتور الکتریکی، موجب ایجاد یک نیروی (گشتاور) چرخشی میشود. به طور مشابه، در ژنراتورها با معکوس کردن اتصال سیمپیچ به مدار خارجی، جهت جریان را حفظ میکند و جریانی یکسویه را به مدار خارجی تحویل میدهد. نخستین ماشین دیسی کموتاتوری توسط هیپولیت پیکسی (به انگلیسی: Hippolyte Pixii) و بر پایهٔ پیشنهاد آندره ماریا آمپر در سال ۱۸۳۲ میلادی ساخته شد.
اصول کارکرد
با چرخش روتور، جریان داخل سیمپیچ پس از هر نیمدور چرخش کوموتاتور، معکوس میشود. این تغییر جهت جریان در سیمپیچ، با تغییر جهت میدان ثابت نسبت به سیمپیچ همراه است. جریان داخل سیمپیچ موجب اعمال گشتاور از طرف میدان ثابت به سیمپیچ میشود و آن را به چرخش وا میدارد. با چرخش روتور، میدان روتور رفتهرفته با میدان استاتور همسو میشود و در اینجا کموتاتور جهت میدان را در روتور معکوس میکند. بنابراین موتور دائما در حال تلاش برای رسیدن به حالت سکون است.
منبع ویکی پدیا